کد مطلب:45726 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

چرا ايران پس از فتح خرمشهر جنگ را ادامه داد؟

ر مورد ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر و ورود به خاك عراق در آن زمان مباحث بسيار گسترده اي ميان مسؤولين نظام و كارشناسان مسائل سياسي و نظامي وجود داشت كه ما در اينجا به صورت مختصر آنها را ذكر مي نماييم: 1- در مورد اين كه چرا جنگ تداوم يافت بايد بگوييم از همان آغاز كه جنگ تحميلي بر عليه ايران شروع شد تنها راه منطقي دفاع با قدرت عليه متجاوز و بيرون راندن و تنبيه متجاوز و حصول اطمينان از عدم تجاوز مجدد او بود با فتح خرمشهر ما توانستيم قسمت هاي عمده اي از خاك كشور عزيزمان را از دست عراق پس بگيريم، اما شرايط بين المللي و منطقه اي و كشور عراق حاكي از اين بود كه تمام علل و عوامل كه در شروع جنگ توسط عراق نقش داشتند هنوز به قدرت باقي مي باشند و مطرح نمودن صلح توسط عراق و فشار عليه ايران براي پذيرش آن صرفاً يك نوع تاكتيك براي خروج عراق از وضعيت پيش آمده مي باشد. عوامل شروع جنگ توسط عراق عبارت بود از: الف» سيستم بين الملل: در سطح ابرقدرت ها ايالات متحده آمريكا كه بر اثر پيروزي انقلاب اسلامي و به دنبال آن جريان گروگان گيري و شكست مفتضحانه عمليات طبس ضربات پياپي و سختي از ايران خورده بود نه تنها از هر حركتي كه متضمن ضربه زدن به ايران مي بود استقبال مي كرد، بلكه خود در صدد چاره جويي براي انتقام و جبران شكست هاي قبلي بود. شواهد و دلايل بسياري وجود دارد كه آمريكا مشوق و ترغيب كننده رژيم عراق در آغاز جنگ بوده است. در سطح قدرت هاي بزرگ مانند فرانسه و انگليس كه روابط عميق و منافع قابل توجهي در عراق داشتند و از وقوع انقلاب اسلامي نيز شديداً ضرر خورده بودند. بنيه نظامي عراق را تقويت نمودند. دولت هاي منطقه خاورميانه (دولت هاي عربي به استثناء سوريه، ليبي و الجزاير، به نفع عراق نه تنها موضع گيري كرده بلكه از هر نوع كمك ممكن به عراق خودداري نكردند) آنهاوجود انقلاب اسلامي در ايران را خطر بزرگي براي ادامه حكومت نامشروع خود مي دانستند. ب ) شخصيت تصميم گيرنده صدام كه در آغاز تجاوز به ايران داراي سه انگيزه عمده شخصي بود: 1- تلاش براي كسب رهبري جهان عرب. 2- با استفاه از سقوط شاه كه براساس دكتر ين نيكسون به عنوان ژاندارم منطقه انتخاب شده بود، بتواند با شكست ايران، خلأ سقوط شاه را پرنموده و نقش و ژاندارم منطقه را در حفظ منافع غرب بازي كند. 3- جبران تحقيري بود كه شخصاً در امضاي قرارداد 1975 الجزاير شده بود. ج ) عامل اجتماعي بافت اجتماعي و جمعيتي عراق به گونه اي است كه همواره حكومت را دچار بي ثباتي و بحران نموده است. پيروزي انقلاب اسلامي ايران موج جديدي از ناآرامي هاي شيعيان را در عراق به وجود آورد كه شامل اكثريت مردم عراق مي باشند و خواستار حكومت اسلامي در عراق بودند. نگراني هايي كه دولت صدام از بازتاب انقلاب اسلامي به عراق داشت عامل مهمي در آغاز جنگ بود. در زمان فتح خرمشهر نه تنها اين عوامل از بين نرفته بود بلكه به خاطر پيروزي هاي چشمگير ايران در جبهه ها، شدت نيز بخشيده شده بود. قدرت هاي بزرگ و عراق در مقابل خود انقلاب اسلامي را شاهد بودند كه توانسته بود در بدترين شرايط بحران داخلي در جبهه ها نيز به پيروزي برسد. 2- بعد از فتح خرمشهر تلاش هاي زيادي وسط مجامع بين المللي و برخي كشورهاي همسايه براي متوقف نمودن پيشروي ايران به داخل خاك عراق و جلوگيري از شكست كامل ارتش متلاشي شده رژيم بعث صورت گرفت ولي همچنان كه گفته شد اين تلاش ها صرفاً براي خروج از بن بست پيش آمده بود، زيرا هيچ گونه مكانيزم حقوقي مطمئن براي دستيابي به صلحي همه جانبه را ارائه ندادند. قطعنامه 514 شوراي امنيت جوري طراحي شده بود كه خواسته هاي مشروع ايران را در بر نداشت. به عبارت ديگر شوراي امنيت نشان داد كه آنها در صدد مديريت بحران مي باشند نه حل بحران و در پايان جنگ از آنجا كه مجامع بين المللي عزم راسخ بر اتمام جنگ داشتند قطعنامه 598 را به نحوي تدوين كردند كه دربر گيرنده خواسته هاي مشروع ايران بود. 3- از آنجا كه بعد از فتح خرمشهر هنوز بخش هايي از خاك ايران دست عراق بود لازم بود ما نيز بخش هايي از عراق را در دست داشته باشيم تا در موقع مذاكره با دست پر حاضر باشيم. 4- از دلايل ديگر داخل شدن نيروهاي ايران به خاك عراق، خارج ساختن شهرهاي آبادان و خرمشهر از برد توپخانه عراق و فراهم كردن زمينه بازگشت مردم به اين شهرها بود. 5- جلوگيري از استمرار استراتژي هجومي عراق در دريا و هوا، زيرا گرچه نيروي زميني عراق در زمين متوقف و به عقب رانده شده بود ولي حملات عراق در دريا و هوا ادامه داشت. 6- قوي بودن اين احتمال كه با فشار به صدام، زمينه سرنگوني او و نجات مردم عراق و ايران از اين حكومت تبهكار فراهم گردد. 7- عدم اطمينان به حكومت بعث عراق و شخص صدام همچنان كه اين موضوع در آخر جنگ هم ثابت شد زماني كه ايران آتش بس و قطعنامه 598 را پذيرفت عراق به دليل قدرت گرفتن نيروهاي نظاميش دوباره بخش هايي از سرزمين ايران را به اشغال خود درآورد. در پايان مي توان چنين گفت پس از فتح خرمشهر شرايط براي اتمام جنگ مهيا نبود. بعد از بازپس گيري خرمشهر، منطقه با حمله اسرائيل به جنوب لبنان روبرو شد و وقفه اي در ادامه جنگ پيش آمد و نيروي ايران متوجه جنوب لبنان بود، اما زماني كه احساس شد فتح خرمشهر به تنهايي براي ريشه كن كردن تجاوز و به دست آوردن حقوق ايران كافي نيست. شعار ادامه «عمليات و دفاع» تا تنبيه متجاوز و ريشه كردن تجاوز مطرح شد. در جلساتي كه فرماندهان عالي رتبه و كارشناسان سياسي و نظامي با حضرت امام داشتند، حضرت امام با ورود نيروهاي ايران به خاك عراق موافقت مي نمايند و براي تحقق اين هدف مي فرمايند «راه قدس از كربلا مي گذرد». نكته بسيار مهم آن كه درباره مسائل منطقه اي و به خصوص جنگ هاي مهم، نبايستي فريب تبليغات دشمن را خورد، چرا كه ظاهرسازي و تبليغات دروغين، ابزاري است كه متجاوزان از آن بهره برده و مي برند. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- جنگ تحميلي (مجموعه مقالات، ص 51 و 232) 2- تاريخ سياسي جنگ تحميلي، ص 137،علي اكبر ولايتي